Błękit metylenowy, związek stosowany w leczeniu zaburzenia krwi zwanego methemoglobinemią, ma reputację środka poprawiającego funkcje poznawcze i mitochondrialne. Ale jak mocne są dowody na te drugorzędne korzyści? Dowiedz się więcej tutaj.
Co to jest Błękit Metylenowy?
Błękit metylenowy (BM), znany również jako chlorek metylotioniniowy, jest substancją bioaktywną i niebieskim barwnikiem. Niektórzy badacze uważają, że może on bezpośrednio poprawiać funkcje komórkowe i mitochondrialne oraz zmniejszać produkcję białek związanych z chorobą Alzheimera. Jest również badany pod kątem potencjału hamowania oksydazy monoaminowej (MAO), syntazy tlenku azotu (NO) i cyklazy guanylowej [1, 2].
Zwolennicy:
- Stosowany w leczeniu methemoglobinemii
- Poprawia funkcje mitochondrialne
- Poprawia konsolidację pamięci
- Chroni funkcje nerwowe
- Przeciwbakteryjny
Sceptycy:
- Możliwy negatywny wpływ na mikrobiom jelitowy przy dużych dawkach
- Może wchodzić w interakcje z inhibitorami oksydazy monoaminowej (MAOI)
- Podnosi ciśnienie krwi
- Niesmaczny
Mechanizmy Mitochondrialne
W małych dawkach wykazano, że błękit metylenowy (BM) chroni mózg przed chorobami, działając jako donor elektronów do kompleksu I-IV mitochondriów, co zwiększa produkcję trifosforanu adenozyny (ATP). ATP jest walutą życia i energią, która napędza ludzi. Jeśli nasza produkcja ATP spada, nasza sprawność fizyczna i psychiczna spada. Nawet zdrowe osoby mogą skorzystać ze zwiększenia produkcji ATP [1].
Mówiąc dokładniej, BM może przekazywać elektrony koenzymowi Q i prawdopodobnie cytochromowi C, zwiększając w ten sposób aktywność oksydazy cytochromowej (kompleks IV) i zużycie tlenu. BM zwiększa również syntezę hemu [3].
BM jest również w stanie stymulować metabolizm glukozy w warunkach beztlenowych i zwiększać ilość NAD+ wytwarzanego przez mitochondria [4, 5].
Niska dawka BM działa również jako przeciwutleniacz w mitochondriach. BM wchodzi w interakcje z tlenem, tworząc wodę, co zmniejsza rodniki ponadtlenkowe wytwarzane podczas procesu fosforylacji oksydacyjnej. BM może również wyłapywać przeciekające elektrony wytwarzane przez inhibitory mitochondrialne i zachowywać tempo metabolizmu, omijając zablokowane punkty przepływu elektronów, poprawiając w ten sposób oddychanie mitochondrialne [1].
Jednak przy wysokich stężeniach BM może promować stres oksydacyjny. Dlatego oczekuje się, że niskie dawki lub stężenia BM będą ogólnie skuteczniejsze niż duże w ułatwianiu efektów fizjologicznych w mitochondriach. W rzeczywistości, przy wysokich lokalnych stężeniach, BM może potencjalnie „kraść” elektrony z kompleksów łańcucha transportu elektronów, zakłócając równowagę redoks i działając jako prooksydant. Uważa się, że jest to wynikiem nadmiaru elektronów nasycających łańcuch transportu elektronów, wytwarzając reaktywne formy tlenu (ROS) [1, 2].
W modelu niedokrwienia mózgu u szczurów BM był w stanie przyspieszyć usuwanie uszkodzonych mitochondriów z komórki przed śmiercią komórki (mitofagia) [6].
BM jest również zdolny do zmniejszania szkodliwego wpływu beta-amyloidu na mitochondria w modelach zwierzęcych [7].
Zastosowanie Kliniczne
Methemoglobinemia
Methemoglobinemia to zaburzenie krwi, w którym wytwarzana jest nieprawidłowa ilość methemoglobiny. Methemoglobina jest utlenioną formą hemoglobiny (przenosi tlen w całym ciele), która nie uwalnia tlenu wydajnie [8].
Stan ten może powodować uciążliwe objawy, takie jak niebieska skóra, duszność, osłabienie, ból głowy i zmiany psychiczne. Ciężkie, nieleczone przypadki mogą powodować zmiany rytmu serca, śpiączkę i śmierć [9].
Błękit metylenowy (BM) wiąże się z methemoglobiną i przekształca ją w bardziej wydajną formę, poprawiając w ten sposób objawy methemoglobinemii [10].
Lekarz może podać błękit metylenowy dożylnie pacjentom z methemoglobinemią. W żadnym wypadku nie próbuj samodzielnie stosować tego leczenia. Jeśli masz objawy methemoglobinemii, natychmiast zgłoś się do lekarza.
Inne Zastosowania (Prawdopodobnie Skuteczne)
Wstrząs septyczny
Podczas wstrząsu septycznego ciśnienie krwi może niebezpiecznie spaść. Stwierdzono, że błękit metylenowy przywraca ciśnienie krwi i funkcję serca podczas tych niebezpiecznych epizodów. Chociaż błękit metylenowy może samodzielnie zapobiegać niedociśnieniu, niektórzy badacze uważają, że jest najbardziej obiecujący jako uzupełnienie innych leków stosowanych w leczeniu wstrząsu septycznego [11, 12, 13].
Dowody na skuteczność błękitu metylenowego w zwalczaniu niedociśnienia i problemów z sercem związanych ze wstrząsem septycznym są dość mocne. Nie został on jednak zatwierdzony przez FDA do tego celu, a badania kliniczne są nadal w toku [14].
Działanie przeciwbakteryjne
Błękit metylenowy (BM) został po raz pierwszy użyty w 1891 roku do leczenia malarii i jest uważany za bezpieczny i skuteczny. Obecne badania sprawdzają, czy leczenie BM wraz z innymi lekami przeciwpasożytniczymi może zapobiec rozwojowi oporności na leki przez pasożyty [15].
Terapia fotodynamiczna z wykorzystaniem aktywowanego światłem środka przeciwdrobnoustrojowego, BM, zabija opornego na metycylinę Staphylococcus aureus (MRSA) w powierzchownych i głębokich ranach wycięciowych [12].
BM w połączeniu ze światłem inaktywuje również wirusowy kwas nukleinowy wirusa zapalenia wątroby typu C i ludzkiego wirusa niedoboru odporności (HIV-1) oraz leczy przypadki opornej łuszczycy plackowatej [12].
BM jest środkiem przeciwgrzybiczym i może hamować candidę, powodując dysfunkcję mitochondrialną u tego gatunku [16].
Potencjalne Korzyści (Prawdopodobnie Skuteczne)
Błękit metylenowy nie został zatwierdzony przez FDA w celu poprawy funkcji poznawczych, neuroprotekcji ani żadnego innego celu medycznego niż methemoglobinemia. Pomimo obiecujących wczesnych wyników, istniejące badania kliniczne nie były wystarczająco duże ani wystarczająco silne, aby określić skuteczność w odniesieniu do jakichkolwiek potencjalnych korzyści w tej sekcji. Porozmawiaj z lekarzem przed próbą użycia błękitu metylenowego.
Neuroprotekcja
Sprawność poznawcza
Przeprowadzono badanie kliniczne z udziałem dwudziestu sześciu dorosłych, aby sprawdzić, czy niskie dawki (0,5–4,0 mg/kg) błękitu metylenowego (BM) mogą zwiększyć aktywność mózgu i poprawić wyniki w zadaniach pamięciowych [17].
W tym randomizowanym badaniu niskie dawki BM zwiększały aktywność funkcjonalnego obrazowania MR podczas trwałej uwagi i zadań pamięci krótkotrwałej oraz wzmacnianie odzyskiwania pamięci [17].
W porównaniu z osobami z grupy kontrolnej, doustne podawanie BM zwiększało odpowiedź funkcjonalnego obrazowania MR podczas kodowania, utrzymywania i odzyskiwania składowych zadania pamięci krótkotrwałej w wielu skupiskach w korze przedczołowej, ciemieniowej i potylicznej. BM był również związany z 7% wzrostem poprawnych odpowiedzi podczas odzyskiwania pamięci [17].
- W skrawkach hipokampu szczura przekazywanie synaptyczne zależne od glutaminianu jest znoszone przez stosunkowo wysokie stężenia (5–50 mM) BM [18].
Neurodegeneracja
Błękit metylenowy (BM) był badany u osób z demencją Alzheimera. Niektórzy badacze uważają, że może on wpływać na neurodegenerację poprzez hamowanie agregacji białka tau i tworzenia amyloidu [19, 20, 21].
- Wczesne badania rozpoczęły również badanie błękitu metylenowego w modelach choroby Parkinsona i Huntingtona. Jednak jak dotąd nie przyniosły one dowodów klinicznych [22, 23].
Fobie
Dorosłych uczestników wykazujących wyraźny strach klaustrofobiczny losowo przydzielono do podwójnie ślepego podawania 260 mg BM lub podawania placebo bezpośrednio po sześciu 5-minutowych próbach wygaszania w zamkniętej komorze [24].
- Badanie wykazało, że BM wzmacnia pamięć i utrwalanie wygaszania strachu, gdy jest podawany po udanej sesji ekspozycji, ale może mieć szkodliwy wpływ na wygaszanie, gdy jest podawany po nieudanej sesji ekspozycji [24].
- Nie jest jasne, czy te odkrycia można powtórzyć u osób z innymi rodzajami fobii. Potrzebne są dalsze badania kliniczne.
Wczesne Badania Komórkowe (Brak Dowodów)
Żadne dowody kliniczne nie potwierdzają stosowania błękitu metylenowego w żadnym ze stanów wymienionych w tej sekcji. Poniżej znajduje się podsumowanie istniejących badań komórkowych, które powinny kierować dalszymi wysiłkami badawczymi. Jednak wymienione poniżej badania nie powinny być interpretowane jako potwierdzające jakiekolwiek korzyści zdrowotne. Jak zawsze, porozmawiaj z lekarzem przed użyciem błękitu metylenowego.
Depresja
Błękit metylenowy (BM) był silnym inhibitorem oksydazy monoaminowej (MAOI) w badaniu laboratoryjnym [25].
BM hamował MAO-A bardziej niż MAO-B, ale hamował oba w dużych dawkach. Badacze ostrzegli, że dlatego nie należy łączyć BM z lekami przeciwdepresyjnymi. W dawkach przekraczających 5 mg/kg może powodować poważną toksyczność serotoninową/zespół serotoninowy w połączeniu z jakimikolwiek SSRI lub innymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny [25, 26].
Ponieważ badanie to przeprowadzono poprzez bezpośrednią ekspozycję w szklanej szalce, obecnie nie jest jasne, czy BM mógłby działać jako samodzielny lek przeciwdepresyjny. Przyszłe badania kliniczne wyjaśnią to. Na razie nie zalecamy stosowania błękitu metylenowego w celu poprawy depresji. Jeśli masz objawy depresyjne, porozmawiaj z lekarzem o lepiej zbadanych rozwiązaniach.
Starzenie się skóry
Badanie wykazało, że BM jest skutecznym przeciwutleniaczem w komórkach tkanki łącznej. Dotyczyło to zarówno komórek pobranych od zdrowych dawców, jak i od pacjentów z chorobą przedwczesnego starzenia się [27].
BM był skuteczniejszy w budowaniu tkanki łącznej i opóźnianiu śmierci komórek niż inne popularne przeciwutleniacze ukierunkowane na mitochondria [27].
Leczenie BM zmieniło ekspresję niektórych białek w skórze. Na przykład wzrosła ekspresja elastyny i kolagenu, niezbędnych elementów zdrowej skóry [27].
Jak dotąd efekty te zaobserwowano tylko w badaniach komórkowych i tkankowych. Badania na zwierzętach i ludziach określą, czy stosowanie miejscowe lub dawki doustne mogą mieć taki sam efekt.
Stosowanie Błękitu Metylenowego
Dawkowanie
FDA zatwierdziła błękit metylenowy tylko w leczeniu methemoglobinemii, a leczenie to może być przeprowadzane wyłącznie przez lekarza. Nie ma bezpiecznej i skutecznej dawki do żadnego innego celu, ponieważ nie przeprowadzono wystarczająco silnego badania, aby ją znaleźć. Mimo to możemy przyjrzeć się dawkom, które przyniosły korzyści w badaniach klinicznych.
Różne badania stosowały dawki od 1 do 4 mg/kg, w zależności od źródła [18].
Większość skutków ubocznych BM wydaje się być zależna od dawki i nie wystąpiła przy dawkach mniejszych niż 2 mg/kg, zakresie dawek powszechnie stosowanym w badaniach klinicznych [18].
Skutki Uboczne
Błękit metylenowy (BM) jest przeciwwskazany u pacjentów, u których wystąpiły reakcje nadwrażliwości na niego oraz w ciężkiej niewydolności nerek. Jest względnie przeciwwskazany u pacjentów z niedoborem G6PD, ponieważ może powodować ciężką hemolizę, a także u pacjentów z anemią ciałek Heinza [12].
Jak wspomniano, nie należy go przyjmować z SSRI lub lekiem zwiększającym serotoninę, jeśli przyjmujesz wysokie dawki [12].
Niemowlęta są szczególnie podatne na działania niepożądane BM. Powoduje hiperbilirubinemię, tworzenie methemoglobiny, niedokrwistość hemolityczną, niewydolność oddechową, obrzęk płuc, fototoksyczność i niebieskawe przebarwienie wydzieliny tchawicy i moczu [12].
BM zakłóca również emisję światła pulsoksymetru, powodując fałszywie zaniżony odczyt saturacji tlenem [12].
Może również powodować wyższe ciśnienie krwi [12].
Uwagi dotyczące Bezpieczeństwa
Nawet farmaceutyczny (USP) błękit metylenowy może zawierać zanieczyszczenia, takie jak arsen, glin, kadm, rtęć i ołów. Przy wyższych dawkach niektórzy badacze ostrzegali przed niebezpieczeństwem gromadzenia się tych zanieczyszczeń w tkankach pacjenta [3].
Przemysłowy i chemiczny błękit metylenowy sprzedawany jako barwnik lub plama może zawierać ponad 8% lub 11% różnych zanieczyszczeń (NTP, 2008, Sigma Chemical Co, St. Louis, MO) i nie powinien być podawany ludziom ani zwierzętom [3].
Na przykład komercyjni dostawcy chemikaliów rutynowo ostrzegają, że ich produkty BM inne niż USP są klasy chemicznej nieodpowiedniej do stosowania w zastosowaniach żywych [3].
W połączeniu z rywastygminą, inhibitorem cholinoesterazy, działanie BM zostało wzmocnione. Aby uniknąć nieoczekiwanych interakcji, porozmawiaj z lekarzem przed użyciem błękitu metylenowego [18].